استانداردهای طراحی اتاق سرور
وقتی قرار است مرکزی ایجاد کنیم و تمام اطلاعات سازمان خود را در آن محل ذخیره نمائیم و تمام ارتباطات درون سازمانی و برون سازمانی را به آن محل وابسته سازیم باید همه ی احتمالات را در نظر بگیریم و در طراحی اتاق سرور یا مرکز داده نیز اعمال کنیم. از مهم ترین استانداردهای اتاق سرور می توان به ANSI/BICSI-002 و TIA942 اشاره کرد که جهت تطابق استانداردهای اتاق سرور با فعالیت های شما و راه اندازی یک اتاق سرور امن، باید هر دو استاندارد فوق رعایت شوند.
استاندارد TIA942 اتاق سرور بیشتر به مواردی همچون استاندارد فیزیکی و سیستم های موجود در یک اتاق سرور پرداخته است .
وقتی این استاندارد را مورد مطالعه قرار می دهیم به این نتیجه می رسیم که استاندارد TIA942 به تنهایی تمام نیاز های مرکز داده ی سازمان ما را پاسخگو نخواهد بود، در این مرحله استاندارد ANSI / BICSI-002 اتاق سرور می تواند طرح مرکز داده ی سازمان مارا تکمیل نماید.
استاندارد ANSI / BICSI-002 به اصول وقواعد کابل کشی اصولی و استاندارد در خصوص فیبر نوری – کابل های مسی و مقدار انرژی مورد نیاز یک مرکز داده می پردازد.
برای ایجاد یک مرکز داده ی ایمن و بهینه می بایست از ترکیب این دو استاندارد بین المللی استفاده نمود.
الزامات امنیتی مطابق با استانداردهای لازم برای اتاق سرور
- مقاوم سازی و تقویت ساختار مرکز داده
- استفاده از رنگ ضد حریق یا اپوکسی
- استفاده از سیستم سرمایشی مناسب و برپاسازی سیستم اطفای حریق
- استفاده از درب های ضد سرقت
- ایجاد سیستم های کنترل دسترسی
- استقرار اتاق سرور
- استفاده از دوربین های مداربسته تحت شبکه آی پی به منظور کنترل از راه دور و نظارت
- استفاده از یو پی اس مناسب
- عدم استفاده از پنجره یا شیشه
- کابل کشی مناسب
- راه اندازی سیستم روشنایی
- عدم استفاده از وسایل غیر ضروری
- تثبیت نمودن تجهیزات و رک ها
- استفاده از سیستم ارت( اهماژ آن از 2 اهم بالا تر نباشد)
الزامات امنیتی مرکز داده
قبل از برپاسازی اتاق سرور باید اقدامات زیر را انجام داد تا استانداردهای طراحی اتاق سرور به خوبی برقرار شوند:
- نقشه مهندسی ساختمان بررسی شود.
- میزان فاصله قرارگیری رک ها از یکدیگر رعایت شود.
- کف و سقف اتاق سرور جهت کابل کشی شبکه مسیر گذاری شود.
استقرار اتاق سرور
متاسفانه در پیاده سازی شبکه، موقعیت مناسب جهت برپاسازی اتاق سرور در ساختمان مورد توجه قرار نمی گیرد و در نهایت، هر اتاقی که بدون استفاده بماند را جهت راه اندازی دیتاسنتر استفاده می کنند. این مسئله می‌تواند در ایجاد تداخل در امنیت و کارایی شبکه تاثیر زیادی داشته باشد.
موقعیت مناسب اتاق سرور
در مناطق زلزله خیز، اتاق سرور باید در پایین ترین طبقه ساختمان واقع شود؛ اما این مسئله در مناطق سیل خیز برعکس بوده و باید بالاترین طبقه ساختمان را جهت راه اندازی اتاق سرور در نظر گرفت. طبق استانداردهای جهانی اتاق سرور، یک مرکز داده نباید در مرکز ساختمان باشد. همچنین، جهت سهولت در جابجایی تجهیزات، اتاق سرور نباید به هیچ راهروی باریکی منتهی گردد.
مقاوم سازی اتاق سرور
در صورتی که امکان جابجایی اتاق سرور وجود نداشته باشد، باید نسبت به مقاوم سازی آن به صورت مراحل زیر اقدام کرد:
- روپوش دیوارها باید تا رسیدن به سطح آجری برداشته شود.
- سطح دیوار با استفاده از سیمان پوشش داده شود.
- برای پوشش لایه سیمانی از ماده ضد آتش استفاده شود.
- جهت کابل کشی و ایجاد لوله های اطفای حریق، کف و سقف اتاق سرور مسیر گذاری شود.
- اتاق سرور ستون گذاری و آهن کشی شود.
- تمامی سطوح آهنی در پیکره اتاق سرور با استفاده از گچ پوشیده شود.
- لایه گچی روی دیوار با استفاده از ماده ضد حریق پوشیده شود.
نکته مهمی که در طراحی و مقاوم سازی اتاق سرور باید در نظر داشت، این است که به هیچ عنوان نباید از رنگ های پلی استری و پلاستیکی استفاده شود. پوشش مناسب جهت رنگ آمیزی اتاق سرور اپوکسی است.
استانداردهای طراحی اتاق سرور
جهت طراحی و استاندارد سازی مرکز داده و اتاق سرور باید مراحل زیر را انجام داد:
1) استفاده از سیستم سرمایشی مناسب
میزان دمای اتاق سرور می تواند تاثیر بسزایی در نحوه عملکرد تجهیزات آن داشته باشد. تجهیزات مهم و با ارزشی مانند روتر ها، سوئیچ ها، ذخیره سازها و… جهت بهبود عملکرد شبکه نیاز به سرمایش مناسب دارند. از این رو، توجه به راه اندازی سیستم تهویه هوا در اتاق سرور امر مهمی به شمار می آید.
همان گونه که دمای بالا می تواند در عملکرد تجهیزات اختلال ایجاد کرده و یا عمر مفید آن ها را کاهش دهد، سرمای زیاد نیز می تواند مشکلات زیادی را برای مدیر شبکه ایجاد کند. بنابراین، در تنظیم دمای اتاق سرور باید استانداردهای مربوطه رعایت شود. علاوه بر این، باید برای راه اندازی سیستم هشدار و سنسور های دمایی اهمیت ویژه قائل شد.
دمای مناسب اتاق سرور 18 درجه سانتی گراد است، اما در آخرین استانداردها به دمای 22 الی 24 درجه سانتیگراد اشاره کرده اند. یکی از مرسوم ترین سیستم های خنک کننده کولر گازی است که می‌توان با توجه به دمای مورد نیاز درجه آن را تنظیم کرد.
برای رسیدن به دمای مناسب در اتاق سرور می توان از طریق روش های زیر اقدام کرد:
- تعبیه سیستم سرمایش درون رک ها که به آن Rack Oriented گفته می شود.
- استفاده از سیستم سرمایشی در کل فضای اتاق سرور که به آن Room Oriented گفته می شود.
- استفاده از سیستم سرمایش در اطراف کف کاذب و یا درون رک ها که به آن Row Oriented گفته می شود.
2) استفاده از این سیستم اطفای حریق
آتش سوزی در اتاق سرور می تواند منشاء درونی یا بیرونی داشته باشد. ممکن است آتش سوزی به دلیل استفاده از تجهیزات اشتعال زا یا اتصال کوتاه ادوات برقی رخ دهد یا اینکه آتش از فضای بیرونی اتاق سرور به داخل آن سرایت کرده باشد. به همین خاطر، نصب سیستم های اعلان و اطفای حریق جزو اصلی ترین پارامترهای استاندارد اتاق سرور به شمار می آید. برای نصب سیستم اعلان می توان از حسگر هایی که در بازار موجود هستند استفاده کرد.
یکی از راهکارهای برپاسازی سیستم اطفای حریق، استفاده از کپسول آتش نشانی در اتاق سرور است. همچنین می‌توان از سیستم‌های پیشرفته‌ای مانند FM200 بهره گرفت.
در رابطه با راه اندازی سیستم اعلان و اطفای حریق اتاق سرور به نکات زیر توجه داشته باشید:
- برای وارد کردن گاز مونوکسید کربن به داخل اتاق سرور می توان از لوله های حامل استفاده کرد.
- نازل های نهایی باید در نزدیکی تجهیزات و دستگاه های اتاق سرور قرار بگیرند.
- مخزن های اصلی گاز باید خارج از اتاق سرور قرار بگیرند.
- استفاده از حسگر تشخیص حریق در داخل رک ها و نقاط مختلف اتاق سرور ضروری است.
- وجود کپسول های آتش نشانی در اتاق سرور ضروری است.
برای بهره برداری از سیستم اطفای حریق می توان از دو روش پوشش جامع یا پوشش مستقیم استفاده کرد. در روش پوشش مستقیم، سیستم اطفای حریق درون تجهیزات اتاق سرور نظیر رک ها تعبیه می شود، اما در روش پوشش جامع، سیستم اطفای حریق کل فضای اتاق سرور را در بر می گیرد.
3) استفاده از درب های ضد سرقت و مقاوم در برابر آتش سوزی
درب های ضد حریق به منظور جلوگیری از انتشار آتش در اتاق سرور استفاده می شوند.
بارزترین ویژگی های درب های ضدسرقت و ضد حریق:
- ارتفاع این درها 2 متر و عرض آن ها 110 سانتیمتر یا 120 سانتیمتر است.
- برای پوشش این درب ها از PVC یا MDF استفاده شده است.
- این درب ها قابلیت نصب تجهیزات تشخیص حرکت را دارند.
4) استفاده از سیستم های کنترل دسترسی
سیستم های کنترل دسترسی جهت نظارت بر عبور و مرور افراد در اتاق سرور استفاده می شوند. پرسنل اتاق سرور برای ورود به این اتاق باید کارت تردد داشته باشند.
یکی از ویژگی های سیستم کنترل دسترسی، استفاده از کد مخصوص یا اثر انگشت پرسنل برای ورود آن ها به اتاق سرور است. با استفاده از سیستم کنترل و مانیتورینگ شرایط محیطی در اتاق سرور می‌توان از بسیاری از رخدادها و تهدیدات امنیتی جلوگیری کرد.
مزایای سیستم کنترل دسترسی عبارت اند از:
- رد گیری افراد
- ارتقاء سطح امنیت در اتاق سرور
- ایجاد محدودیت در تردد افراد
- قدرت تشخیص هویت پرسنل اتاق سرور
سیستم های کنترل دسترسی به کامپیوتر متصل شده و از این طریق، مدیران شبکه آن ها را پیکر بندی می کنند.
از جمله تنظیماتی که می‌توان روی سیستم کنترل دسترسی اعمال کرد، عبارت اند از:
- امکان صدور مجوز در رابطه با اختیارات کارکنان و محدوده زمانی فعالیت آن ها
- ثبت اشتباهات پرسنل در هنگام استفاده از نرم افزار ها و مشاهده اطلاعات ذخیره شده
5) استفاده از دوربین های کنترل و نظارت
با استفاده از دوربین های کنترل نظارت می توان فعالیت پرسنل و تجهیزات اتاق سرور را به صورت 24 ساعته مشاهده کرد.
6) ثابت کردن تجهیزات و رک ها
رک ها و تجهیزات اتاق سرور به منظور جلوگیری از واژگونی در هنگام لرزش های محیطی، باید به نقاط مختلف اتاق سرور محکم شوند.
7) عدم استفاده از پنجره یا شیشه در اتاق سرور
به منظور بالا بردن سطح امنیت اتاق سرور، نباید هیچ گونه شیشه، پنجره یا هر پارتیشن دیگری به فضای بیرون اتاق وجود داشته باشد.
از جمله پارامترهای مهم در استاندادرهای طراحی اتاق سرور، دارابودن برق پایدار با ولتاژ ثابت است. اهمیت این مسئله به این خاطر است که در اتاق سرور تجهیزات گران قیمتی از جریان برق استفاده می کنند.
در اتاق سرور روشن بودن تجهیزات و رصد نمودن فعالیت سازمان از اهمیت زیادی برخوردار است، به همین خاطر، هر گونه قطعی در جریان برق ممکن است خسارت های جبران ناپذیری را به بار آورد. از همین رو، وجود جریان برق پایدار در اتاق سرور الزامی می باشد. همچنین افت ولتاژ برق یا قطع شدن آن ممکن است به تجهیزات موجود در اتاق سرور آسیب رسانده و یا اینکه استهلاک آن ها را افزایش دهد.
در کابل کشی برق اتاق سرور باید تمامی استانداردها رعایت گردند. همچنین، از تجهیزات با کیفیت استفاده شود.
تجهیزات مورد نیاز در برق کشی اتاق سرور
از جمله تجهیزات مورد نیاز در برق کشی اتاق سرور می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاه ارت
- یو پی اس
- تابلو برق
- ژنراتور تامین
چاه ارت
جهت دفع بارهای منفی و مخرب روی سیستم ها و تجهیزات اتاق سرور، از چاه ارت استفاده می شود. یک چاه ارت استاندارد باید ویژگی های زیر را داشته باشد:
- حفر چاه ارت باید تا زمانی ادامه یابد که به خاک نمناک برسد.
- درون چاه باید پودر زغال و نمک به نسبت مناسب یعنی به ازای هر کیلو زغال 2 کیلو نمک ریخته شود. به علت معکوس بودن مقاومت این مواد با مقاومت خاک، کم و زیاد کردن آن روی مقاومت خاک تاثیر می گذارد.
- درون مخلوط زغال و نمک موجود در چاه ارت باید یک صفحه مسی با ابعاد 50cm و قطر 1 سانتیمتر قرار گیرد.
- برای جلوگیری از پوسیدگی صفحه مسی مستقر شده در زغال و نمک، باید یک سیم مسی از طریق پیچ و مهره های مخصوص به این صفحه متصل شود.
- به منظور مرطوب نمودن اطراف چاه، باید لوله پولیکا هایی به قطر 4 یا 6 سانتیمتر در چاه نصب شوند. این نکته را در نظر داشته باشید که برای رطوبت رسانی به چاه باید روی بدنه این لوله ها سوراخ های متعدد ایجاد کرد.
- برای پر کردن چاه ارت باید از خاک رس نرم استفاده شود.
- مقاومت چاه ارت باید از 2 اهم بالاتر نباشد.
یو پی اس
در صورتی که جریان برق تجهیزات اتاق سرور به طور ناگهانی قطع شود، ممکن است خسارت های جبران ناپذیری به بار بیاید. البته این مسئله فقط مربوط به قطع شدن برق شهری نیست، زیرا ممکن است عملکرد تجهیزات برقی مانند کامپیوتر ها و سایر لوازم سخت افزاری موجود در اتاق سرور به علت تغییر ولتاژ برق یا نارسایی لحظه ای آن با مشکل مواجه شود. برای مقابله با این مشکل از یو پی اس استفاده می کنند.
یک یو پی اس با کیفیت باید شرایط زیر را داشته باشد:
- پشتیبانی از پروتکل SMTP به‌منظور مانیتور کردن لحظه ای
- توانایی کار با ژنراتور
- online double conversion باشد
تابلو برق
علت استفاده از تابلو برق در اتاق سرور، کنترل جریان ورودی و خروجی و مانیتور نمودن ولتاژ برق است. برای کنترل جهت جریان و وضعیت ولتاژ، چند عدد دکمه مینیاتوری روی تابلو برق تعبیه شده است. دارا بودن آمپرمتر و ولت متر نیز از ویژگی‌های دیگر تابلوبرق محسوب می‌شود.
ژنراتور تأمین
از ژنراتور تامین به منظور جبران محدودیت های دستگاه های تامین کننده برق اضطراری استفاده می شود. دستگاه های تامین کننده برق اضطراری یو پی اس علاوه بر قیمت بالا، توانایی تامین برق در مدت طولانی را ندارند. انواع ژنراتورها شامل دو دسته ژنراتور توان بالا و ژنراتور توان پایین می شود.
راه اندازی ژنراتور ها به دو شیوه دستی و اتوماتیک انجام می شود. راه اندازی دستی ژنراتور 10 دقیقه و راه اندازی اتوماتیک آن 2 دقیقه زمان می برد. برای جلوگیری از ایجاد آلودگی صوتی توسط ژنراتورها، از یک دستگاه صداگیر به نام کناپی استفاده می‌کنند که تا 85 درصد میزان صدا را کاهش می دهد.
Wiring و کابل کشی مناسب
در کابل کشی اتاق سرور باید استانداردهای لازم رعایت شود. برای ایجاد نظم در چیدمان کابل های قابل حمل مانند کابل های رابط برق، باید یک مسیر استاندارد توکار در اتاق سرور ایجاد نمود.
باید فاصله بین مسیر کابل ها و مسیر های دیتا در اتاق سرور مناسب بوده و برای کانال های کابل برق درپوش مناسب در نظر گرفته شود.
استفاده از لدر و سینی مناسب جهت عبور کابل های برق بسیار ضروری است. جنس این سینی ها استیل بوده و در برابر شرایط آب و هوایی مختلف مقاومت بالایی دارند. از دیگر ویژگی های این سینی ها می توان به مقاومت در برابر مواد شیمیایی و ضربه، دوام بالا، غیر قابل اشتعال بودن و نارسایی آن ها اشاره کرد.
از دیگر ویژگی های مهم در رابطه با استاندارد سازی اتاق سرور استفاده از سقف های کاذب است.
سقف و کف اتاق سرور باید ویژگی های زیر را داشته باشد:
- حداقل یک ساعت در برابر آتش‌سوزی مقاومت کند.
- ضد الکتریسیته ساکن بوده و در برابر بارهای استاتیک مقاومت داشته باشد.
- پوشش کف اتاق باید از جنس آلومینیوم و فولاد باشد.
- کفپوش باید آنتی استاتیک باشد.
- ارتفاع سقف 2.6 متر باشد.
- ظرفیت بارگذاری 7.2KPA و تحمل بار معلق 1.2KPA را داشته باشد.
جمع بندی:
اکنون که به بررسی جامع استانداردهای اتاق سرور پرداختیم، در این قسمت به صورت خلاصه‌وار نکاتی برای شما بیان می کنیم. از جمله:
مشخصات اتاق سرور:
- دیوارها، سقف و درهای اتاق باید جدا از سایر مناطق اشغال شده باشند.
- عرض درها باید 42 تا 48 اینچ و ارتفاع آن 8 اینچ باشد.
- کف کاذب اتاق سرور، آنتی استاتیک باشد.
- اتاق نباید پنجره داشته باشد. (برای امنیت، صدا و مدیریت محیط زیست)
تجهیزات اتاق سرور:
- حداکثر تراکم الکتریکی تجهیزات محاسباتی در اتاق سرور نباید بیش از 300 وات در فوت مربع باشد.
- قفسه‌های رایانه باید دارای مهار لرزه‌ای و زمین مناسب باشند.
- قفسه‌های رایانه باید دارای مجوز کافی از نظر مشخصات سازنده باشند.
- اتاق باید حداقل یک تلفن داشته باشد.
پیشگیری از آتش سوزی:
- اتاق باید دارای سیستم اطفاء حریق کافی باشد.
- اگر کابل کشی و سیستم‌های خنک کننده با هم ترکیب شوند، اتاق باید دارای درجه آتش باشد. (فضای بالای سقف یا زیر کف)
خنک کننده:
- اتاق سرور باید سیستم توزیع هوا داشته باشد.
- از راهروی سرد و راهروی گرم برخوردار باشد.
سیستم های مکانیکی:
در سیستم‌های مکانیکی قراردادن تهویه مطبوع(AC) بسیار مهم می‌باشد.
- کنترل سرمایش و رطوبت اتاق باید از طریق یک سیستم AC مستقل انجام شود. (یعنی به سیستم ساختمان اصلی متصل نباشد.)
- دمای نقطه‌ی طراحی هوای برگشت و رطوبت نسبی به ترتیب باید 22 درجه سانتیگراد (±° 2 درجه سانتیگراد) و 45 درصد (± 5 درصد) باشد.
- بهتر است از سیستم‌های تهویه مطبوع مبتنی بر آب سرد، استفاده شود.
- باید فاصله‌ی کافی (حداقل 4 دقیقه) بین واحد تهویه مطبوع و کامپیوتر وجود داشته باشد.
سیستم های الکتریکی:
- اتاق باید دارای پانل‌های برق جداگانه و اختصاصی برای هر دو تجهیزات رایانه باشد و سیستم تهویه‌ی مطبوعِ سیستم‌های مکانیکی و الکتریکی باید به مدت طولانی طراحی شوند.
- ملاحظات مربوط به کیفیت ساختمان باید در نظر گرفته شود. (نیاز به ترانسفورماتورهای ایزوله، سیستم های UPS و سایر تجهیزات که گرمای زیادی تولید می‌کنند، تا آنجا که ممکن است در اتاق سرور قرار نگیرند.)
سنسورها:
اتاق سرور باید از تمامی سنسورهای لازم برخوردار باشد تا مسئول مربوطه از تغییراتی که رخ میدهد، آگاه شود.
امنیت:
کلیه ورودی‌های اتاق باید به درستی ایمن شده و در صورت لزوم هشدار داده شود.
